بهره وری در سازمان

 

بهره وری 1

اصولا هدف از پرداختن به موضوع بهره وری و یا ارتقای بهره وری در سازمان ها، افزایش رقابت در صحنه های مختلف تجاری و کسب سود بیشتر است و این مهم تحقق نمی گردد مگر در سایه توجه و دقت نظر به خواسته های مشتریان و مصرف کنندگان برآوردن نیاز مشتری نیازمند یك دید بلند مدت و استراتژیك نسبت به موضوع است، زیرا این مهم فقط در پرتو یك هماهنگی بالا و بهره ور بودن عوامل تولید در افق بلند مدت بوقوع خواهد پیوست. برای آنکه انسانها، سازمانها و موسسات بیشتر بتوانند به سوی اهداف مورد نظر خود حرکت کنند، نیازمند یك هماهنگی و اشتراک مساعی هستند. لذا، این موضوع می تواند در یك قالب کلی در سایه به کارگیری گسترده فرهنگ بهره وری در محیط کار حاصل گردد. از طرفی در فرهنگ بهره وری محدودیت از آن نیروی انسانی است. زیرا نیروی انسانی به عنوان پیچیده ترین پدیده عالم نقش با اهمیتی در بهره وری و ساختن فرهنگ بهره وری در محیط کار دارد.

مولفه های بهره وری

بهره وری به عنوان یکی از معیار های سنجش فعالیت ها، با در نظر گرفتن هدف و مقصد مد نظر از دو زاویه مجزا قابل بررسی است. از یك سو، نقش مفید و موثر بودن فعالیت در دستیابی به هدف ترسیمی مورد ارزیابی قرار گرفته و از سوی دیگر بـازده فعالیت مطرح می شود. براین اسـاس می توان بهره وری را به دو مولفه تجزیه کرد : بر اساس تعاریف استاندارد های مدیریت کیفیت

اثربخشی : میزانی که فعالیت های برنامه ریزی شده تحقق یافته و نتایج برنامه ریزی شده به دست آمده است (کار درست کردن).

کارآیی: رابطه بین نتیجه بدست آمده و منابع استفاده شده (درست کار کردن) .

بنابر این     ،      بهره وری  =اثربخشی × کارآیی

به عبارت دیگر بهره وری عبارت است از تحقق همزمان اثربخشی و کارایی برای مثال وقتی تنها نیمی از اهداف یك فعالیت (اثربخشی پنجاه درصد) با دوبرابر منابع لازم (کارایی پنجاه درصد) محقق شود بهره وری بدست آمده بیست و پنج درصد خواهد بود. دکتر جوران در هندبوک خویش درست انجام دادن کار درست را بهره وری قلمداد می کند.

بهره وری 2

مفهوم مدیریت کیفیت

مدیریت کیفیت یکی از بحثهای جدید در زمینه تولید و خدمات است. گرچه سابقه آن به ابتدای تاریخ نیز میرسد اما مفهوم نوین کیفیت محصول قرن 21 است. بر طبق یکی ازنگرشهای مدیریت کیفیت یعنی نظارت بر فرآیند ساخت و تولید محصول برای ایجاد اطمینان از مطابقت محصول با آنچه مورد نظر طراح یا مشتری بوده است. این نظارت از مرحله دریافت و سفارش مواد اولیه تا خدمات پس از فروش را شامل می شود. بدین ترتیب طیف وسیعی از فعالیتها را شامل می گردد. این نگرش مطابق استاندارد می باشد از جمله فعالیتهای مربوط به مدیریت کیفیت یکی تضمین کیفیت و یکی کنترل کیفیت است. امروزه مدیریت کیفیت نه تنها شامل تولید بلکه شامل خدمات و حتی خدمات دولتی نیز می شود و مدیریت کیفیت دولت ها و آموزش و پرورش یکی از مباحث نوین در کیفیت است. مدیریت کیفیت عموما شامل برقراری خط مشی کیفیت و اهداف کیفیت ، طرح ریزی کیفیت، کنترل کیفیت، تضمین کیفیت و بهبود کیفیت است.

مفهوم بهره وری

در سال های 1974و اواخر 1984 «سومانث» سه تعریف اساسی (و سپس چهارمی در سال 1987) را درباره بهره وری در ارتباط با سازمان ها یا شرکت ها به شرح زیر ارائه داد:

بهره وری جزئی :

نسبت ارزش و مقدار محصول به یك طبقه از نهاده را گویند. مثلاً محصول به ازاء هر نفر ساعت (معیار بهره وری نیروی کار) یا ارزش و مقدار محصول تولید شده به ازاء هر تن مواد اولیه مصرفی (بهره وری مواد) یا بهره درآمد تولید شده به ازاء هر ریال سرمایه (بهره وری سرمایه ) و نظایر آن.

بهره وری کلی عوامل تولید:

عبارتست از: نسبت خالص محصول بر مجموع نهاد های نیروی کار و سرمایه. معمولاً به جای خالص محصول، ارزش افزوده و در مخرج کسر مجموع ارزش های نیروی کار و سرمایه را قرار می دهند. این معیار برای برخی از کالا های مصرفی نظیر تلوزیون و کامپیوتر که 65% هزینه تولید آنها مواد مصرفی تشکیل می دهد معیار مناسبی نمی باشد.

بهره وری کلی:

 نسبت کل ارزش محصول تولید شده به مجموع ارزش کلیه نهاده های مصرفی است. این شاخص تأثیر مشترک و همزمان همه نهاده ها و منابع  (از قبیل نیروی انسانی، مواد و قطعات، ماشین آلات، سرمایه و نظایر آن) در ارتباط با ارزش محصول بدست آمده را اندازه گیری می کند.

معیاری برای قضاوت پیرامون میزان تغییرشاخص (داده/ستانده)، ناشی از عملکرد آدمی در چارچوب یك ساختار متعامل انسانی- ماشینی است. یعنی  افزایش و یا کاهش شاخص تحت تاثیر بهره وری درونی آدمیانی است که رسالت تحقق یك هدف را درقالب یك ساختار اجتماعی یا سازمانی به عهده گرفته اند.

بهره وری 3

چرخه بهره وری

مدیریت بهره وری

مدیریت بهره وری ارتباط مستقیم با وظیفه دوم مدیر دارد هر قدر از سطح ارشد مدیریت به سطوح پایین تر حرکت کنیم از سهم وظیفه بهبود کاسته می شود و سهم وظیفه رسیدگی به امور جاری اضافه می گردد. در ژاپن بخش اعظم وظیفه مدیران، مدیریت بهره وری است در حالی که این نسبت در غرب کمتر است. ژاپنی ها معتقدند که شکل افزایش بهره وری را باید در قالب یك نگرش فرهنگی مورد بررسی قرار دارد و لذا به همین دلیل جنبش بهره وری در ژاپن با رعایت این ویژگیها رشد و نمو یافت و از آن مهمتر با استفاده از روشهای انسان گرای مدیریتی مانند: همکاری کارکنان، مدیریت، روحیه جمع گرایی، فعالیت گروه های کوچك کاری، فعالیت گروههای کنترل کیفی و سایر مشخصات فرهنگی بومی، بهره وری به حد مطلوب رشد خود رسید. نهضت بهره وری در ژاپن از نیمه دهه 1950 آغاز شد. سه اصل راهنما در نهضت بهره وری ژاپن عبارتند از:

1-بهره وری در بلند مدت اشتغال را افزایش خواهد داد.

2-همکاری میان نیروی کار و مدیریت جهت بهبود ضروری است.

3-توزیع عادلانه منافع حاصل از بهره وری ضروری است.

در سازمانهای ژاپنی، کارکنان هدفهای سازمان تلقی می کنند، سازمانهای ژاپنی یك مدیریت مشارکت جویانه را تشویق و ترغیب می کند. مرکز توجه به افراد در اولویت خاص قرار می گیرد. تا بر اساس آن نیازهای کارکنان شناسائی و برآورده گردد. به خاطر همین نگرش هاست که شرکتهای ژاپنی بطور مداوم و مستمر بهره وری سطح بالائی را تضمین کرده اند.

 

TOP